Vergi Hukuku Açısından Defter Tutma
Kazançları gerçek usulde vergiye tabi olan ticaret erbabı defter tutmak mecburiyetindedir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre mükellefin ödevlerinden biri de defter tutmadır. Defter tutma beyan esasına göre vergilendirmede, gerek mükellef, gerekse vergi idaresi açısından büyük önem arz etmektedir. Defter tutmanın usul ve esasları V.U.K.'nun 171 ve izleyen maddelerinde izah edilmiştir.
Defter Tutmak Zorunda Olanlar
V.U.K.'nun 172'nci maddesi gereğince aşağıda yazılı olan gerçek ve tüzel kişiler belirlenen usul ve esaslar dahilinde defter tutmak zorundadırlar.
1) Ticaret ve Sanat Erbabı: Kazançları gerçek usulde vergiye tabi tutulan (tacir sayılan) gerçek kişilerdir.
2) Ticaret Şirketleri: Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kuruluş, anonim, limited, adi ve eshamli komandit, kollektif şirket ve kooperatiflerdir.
3) İktisadi Kamu Müesseseleri: Kurumlar vergisi mükellefi bulunan bu müesseseler Devlete, il özel idarelerine, belediyelere ve diğer kamu idare ve müesseselerine ait veya tabi olan devamlı faaliyette bulunan ticari, sınai, zirai işletmelerdir.
4) Dernek ve Vakıflara ait İktisadi İşletmeler: kurumlar vergisi mükellefi bulunan bu işletmeler dernek ve vakıflara ait veya bağlı olan devamlı faaliyette bulunan ticari, sınai, zirai işletmelerdir.
5) Serbest Meslek Erbabı: Kazançları gerçek usulde vergiye tabi bulunan Gelir Vergisi Kanunu'nun 66'nca maddesinde tarifini bulan serbest meslek faaliyeti ile uğraşan kişilerdir.
6) Çiftçiler: Gelir Vergisi Kanunu'nun 53'üncü maddesi ile belirlenen tutarın üzerinde yıllık satış hasılatı elde eden ve zirai faaliyetle uğraşan kişilerdir.
7) İş ortaklıkları: Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 6'ncı maddesine göre kurulan iş ortaklıkları da defter tutmak zorundadırlar.
Vergi Usul Kanunu (VUK) defter tutma bakımından tüccarları iki gruba ayırmıştır.
a- Birinci Sınıf Tüccarlar: I. Sınıf tüccarlar dönem sonunda gelir tablosu ile bilanço düzenlediklerinden bilanço esasına tabi mükellefler olarak isimlendirilmiştir.
VUK'nun 177. maddesi bir tüccarın I. sınıf tüccar olabilmesi için aşağıda belirtilen 6 ölçüden birini gerçekleştirmesi gerektiğini belirtmiştir. Aşağıdaki ölçüler içinde geçen tutarlarla ilgili rakamlar 2007 yılı için geçerli olan rakamlardır. Bu rakamlar Maliye Bakanlığı tarafından her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı (1.1.2006'dan itibaren 96.000, - YTL, 364 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2007'den itibaren 100.000, -YTL) veya satışları tutarı (1.1.2006'dan itibaren 130.000, - YTL, 364 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2007'den itibaren 140.000, -YTL) lirayı aşanlar
2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı (1.1.2006'dan itibaren 52.000, - YTL, 364 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2007'den itibaren 56.000, -YTL) aşanlar;
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı (1.1.2006'dan itibaren 96.000, - YTL, 364 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2007'den itibaren 100.000, -YTL) lirayı aşanlar;
4. Her türlü ticaret şirketleri (Kollektif, Adli Komandit Şirketler);
5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Hisseli Komandit Şirketler, Limited Şirketler, Anonim Şirketler, Kooperatifler, Vakıflar);
6. İhtiyari (isteğe bağlı) olarak bilanço esasına göre defter tutmayı isteyenler.
Bilanço esasına tabi I. sınıf tüccarlar VUK'nun 182. maddesine göre;
a. Yevmiye defteri (günlük defter)
b. Defteri Kebir (büyük defter)
c. Envanter Defteri (mevcudat ve muvazene defteri)
tutmak zorundadırlar.
B- İkinci Sınıf Tüccarlar: II. Sınıf tüccarlar da dönem sonunda işletme hesabı özeti düzenlediklerinden işletme hesabı esasına tabi mükellefler olarak isimlendirilmişlerdir.
İşletme hesabı esasına tabi II. sınıf tüccarlar VUK’nun 193. maddesine göre İşletme Hesabı Defteri tutmak zorundadırlar.
VUK'nun 178. maddesi II. Sınıt tüccarları tanımlarken, bunları;
a. 177. maddede yazılı olanların dışında kalanlar,
b. Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler,
olarak açıklamıştır.
Yeniden işe başlayan tüccarlar da yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II. Sınıf tüccar gibi hareket edebilirler. Şüphesiz, bu tüccarların ticaret şirketi veya Kurumlar Vergisi mükellefi olmaması gerekir.
Tüccarların sınıf değiştirmeleri belirli şartlara bağlanmıştır. II. Sinıf bir tüccar, VUK'nun 177. maddesinde belirtilen ölçüleri % 20'yi aşan bir oranda gerçekleştirirse veya arka arkaya iki dönem % 20'ye kadar bir fazlalık gösterirse I. Sınıf tüccarlığa geçmek zorundadır. I. Sınıf bir tüccar VUK'nun 177. maddesinde belirtilen ölçüleri % 20'yi aşan bir oranda düşük olarak gerçekleştirirşe veya arka arkaya üç dönem % 20'ye kadar bir düşüklük gösterirse ll. sınıf tüccarlığa geçebilir.
Tutulması mecburi olan defterlerin tutulmamasını veya tutulması zorunlu defterlerin tasdik ettirilmemesini veya defterler vergi incelenmesi yapmaya yetkili olanların istemesi durumunda herhangi bir sebeple ibraz edilmemesi, V.U.K. nun 30 No’lu Madde hükmünde Re’sen Tarh nedeni Saymıştır. Vergi Matrahı Takdir komisyonları tarafından veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden tarh edilir
Ayrıca Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin; işyerinde bulundurulmaması, bu defterlere yazılması gereken işlemlerin günü gününe deftere kayıt edilmemesi veya yoklama ve incelemeye yetkili olanlara istendiğinde ibraz edilmemesi halleri ile vergi kanunlarının uygulanması bakımından levha bulundurma veya asma zorunluluğu bulunan mükelleflerin bu zorunluluğa uymamaları halinde her tespit için ( 364 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2007'den itibaren 139 -YTL ) özel usulsüzlük cezası kesilir.
Saygı ve sevgi ile mutlu sağlıklı ve kazançlı günler dilerim.
Mali Müşavir Mustafa ŞİMŞEK
21 Haziran 2007 Perşembe | 2409 Görüntülenme
İlgili Kategori: Pazarcı E-Dergi
