Kanunname-i İhtisab-ı Bursa

Kanunname-i İhtisab-ı Bursa

"Kanunname-i Ä°htisab-ı Bursa" 1502 tarihli ve zamanın padiÅŸahı Sultan II. Bayezid Han tarafından çıkarılmıştır ve dünyanın en mükemmel ve en geniÅŸ belediye kanunu olmakla kalmamakta, aynı zamanda dünyada ilk tüketici haklarını koruyan kanun, ilk gıda maddeleri nizâmnâmesi, ilk standartlar kanunu, ilk çevre nizâmnâmesi kanunu olarakta tarihe geçmiÅŸtir.

Bu tarihi belgenin içinde pazarcılarda yer almaktadır. Belgede, pazarcıların hangi ürünleri ne ÅŸekilde kaç liraya satacakları ve pazarcıların satış yaparken giyecekleri kıyafetlere iliÅŸkin standartlar bulunmaktadır.

Kanunname-i Ä°htisab-ı Bursa’nın pazarcıları içeren bölümleri:

Pazarcılar:

Pazarcılar da toplanıp bilirkiÅŸilerinden ve diÄŸer ÅŸehir halkından meyvalara ait eski kanun sorulduÄŸunda dediler ki, eskiden pazar yerine her ne çeÅŸit meyve gelirse ÅŸehirli ve pazarcı herkes isteÄŸine göre alırdı. Dört beÅŸ yıl var ki pazarcılar birleÅŸip ÅŸehire gelen meyveleri ve ÅŸehir etrafında olan baÄŸ ve bahçe ve dükkanlarına getiriyor, depo ediyor sonra Belediye BaÅŸkanının da ittifakiyle herbirine narh koydurulup mahkeme sicillerine geçiriliyor. Fakat dışarıda kendi bildiklerine satarak Belediye BaÅŸkanı ile paylaşıyorlar. Dediler. Halkın bu sözlerinin doÄŸruluÄŸu anlaşılınca sicillere bakıldı ve sınanmak üzere pazardan bazı meyveler getirtilip görüldü. Halkın dediklerine uygun çıkınca,pazarcılara niçin eksik satıyorsunuz denildi. Belediye BaÅŸkanının huzurunda yüzüne karşı bunların delaletiyle satıyoruz dediler. Öyle olunca halkın sözleri Belediye BaÅŸkanına malum oldu. Hepsi doÄŸruymuÅŸ neden gözlemezsiniz, eksik satılanı gözlemek sizin görevinizdir, denildiÄŸinde önce benim haberim yok diye inkâr etti. Sonra yine aynı mecliste ben de geldim böyle buldum. Ya beylik akçayı benim nereden vermekliÄŸim gerekir dedi: Ve Katibi ile Kahyası da evet eksik satıyorlar diye itiraf ettiler. Pazarcılardan bazıları da dediler ki Belediye BaÅŸkanının terazi getiren adamları her dükkandan günde kâh yarım, kâh bir akça ve kâh iki akça alırlar. Akçaden gayri yemiÅŸlerin her çeÅŸidinden birer mendil de yemiÅŸ alırlar. Kanunname'de ve hükümlerinde yok. Bunun da verdiÄŸi korkudan baÅŸka fuzuli ve acı bir hadise olduÄŸu anlaşıldı. Bütün meyvelerin narhları birer birer araÅŸtırıldı. Hepsi eski kanuna ve Belediye kararlarına aykırı olarak bozulmuÅŸ, deÄŸiÅŸik bulundu. Halen bu hususta gelen hüküm gereÄŸince anlaÅŸmazlık ve deÄŸiÅŸiklik olan narhlarda zamana ve ma'ına göre bilirkiÅŸi, satıcı ve alıcıların oy birliÄŸiyle ortalama deÄŸerler konuldu. Gerekleri aÅŸağıda açıklandığı gibidir:

(Bunlardan bazıları;)

Meyveler:

Kirazın, ilkin yüzelli dirhemi bir akçaya ve üç günden sonra ikiyüz dirhemi bir akçaya, daha sonra ikiyüz elli dirhemi bir akçaya ve her üç günden sonra yüz dirhem artırılarak en son okkası bir akçaya olacak.

YaÅŸ zerdalinin, ilkin ikiyüz dirhemi bir akçaya, üç günden sonra üçyüz dirhemi, daha sonra geliÅŸine göre bu kıyas üzerinden narh verilecek.

YaÅŸ eriÄŸin, ilkin ikiyüz dirhemi, üç günden sonra beÅŸyüz dirhemi ve sonra altıyüz dirhemi bir akçaya oluncaya kadar bu düzende devam edecek.

Zeytinler:

Karaburun zeytini ve ÇekiÅŸte zeytininin, ikiyüz dirhemi bir akçaya olacak.

Yalı zeytininin, bir okkası bir akçaya olacak.

Taze kaplı fındığın, -YeÅŸil çanak yapraklı-kabı ile okkası bir akçaya olacak. Ve kapsızının ikiyüz dirhemi bir akçaya olacak. Mevsimi geçtikten sonra yüz yirmibeÅŸ dirhemi bir akçaya.

Ceviz'in Mud'u seksen akça olursa kilesi dörtbuçuÄŸa satılacak.

Sebzeler:

Gök baklanın, ilkin iki okkası bir akçaya, beÅŸ günden sonra iki buçuk okkası bir akçaya olacak.

AÅŸ kabağına, (Sakız kabağı) üç gün narh olmayacak üç günden sonra üç okkası bir akçaya, haftasında dört okkası, ikinci haftada beÅŸ okkası, üçüncüde altı okkası, dördüncü haftada sekiz okkası bir akçaya olacak. Kabak sekiz okka bir akçaya olduÄŸunda koruÄŸun bin dirhemi bir akçaya olacak. Ve koruk isteyene koruk, kabak isteyene kabak satacaklar, koruÄŸu kabakla satarız demeyecekler.

Badincan (Patlıcan) Üç güne kadar on tanesi bir akçaya, haftasında yirmidört tanesi, ikincide kırkı, üçüncüde altmışı, dördüncü haftada sekseni bir akçaya olacak.

Havuç, dört okkası bir akçaya olacak.

Giyecekler:

Terziler ve bilirkiÅŸileri Meclise getirilip elbiseye müteallik kanun sorulunca ÅŸu anlaşıldı ki:

Pazarcı kaftanlarının, boyu arşın çeyrek olunca eteÄŸi iki arşın birçeyrek olacak. Ve beli, koltuÄŸu beÅŸer rub'u olacak. Yen ağızı yarım çeyrek ve uzunluÄŸu bir arşın olup, arka eteÄŸiyle ön eteÄŸi bir olacak. Yaka uzunluÄŸu yarım arşın ve eni yarım çeyrek ve girah olup, düÄŸmeleri boydan boya bir çeÅŸit, astarı da bir nevi olacak.

Kaftanın boyu arşın yarım çeyrek olunca, eteÄŸi iki arşın yarım çeyrek ve beli çeyrek ve girah ve yen aÄŸzı üç girahtan fazla olacak. Yen uzunluÄŸu arşından girah eksik olacak. Yaka uzunluÄŸu yarım arşından girah eksik ve eni yarım çeyrek, dikili olacak.

Ve her kaftanın yüzü teyel dikilecek ve eteÄŸi mantıka olacak.

Kaftanın boyu arşından rub'u olunca, eteÄŸi iki arşından rub'u eksik olacak. Ve beli yarım arşın olacak koltuÄŸu da yarım arşın olacak. Yen aÄŸzı üç girahtan fazla olacak, yen uzunluÄŸu arşından rub'u eksik olacak. Yaka uzunluÄŸu arşından rub'u eksik ve eni çeyrekten eksik olacak.

Kaftanın boyu arşın olunca, eteÄŸi iki arşın ve beli yarım arşından rub'u eksik ve koltuÄŸu çeyrekte girah eksik ve yen aÄŸzı üç girah olacak.

21 Temmuz 2016 Perşembe | 4331 Görüntülenme

İlgili Kategori: Pazarcı E-Dergi

Haberler Tümü

Facebook
PAZARLAR
ÃœYELÄ°K Ä°ÅžLEMLERÄ°
YILLIK AÄ°DATLAR
Ä°SO
Etiketler
Twitter

Benzer İçerikler